|
نیازسنجی و تحلیل هزینه-فایده استقرار برنامه آموزشی دکتری عمومی (حرفه‌ای) علوم آزمایشگاهی بالینی در نظام سلامت جمهوری اسلامی ایران
|
غلامرضا حمزه لو   1، رضا اسماعیلی2 |
1- کارشناس ارشد بهداشت عمومی MPH، دبیر انجمن علمی دکترای علوم آزمایشگاهی تشخیص طبی ایران
2- دانشیار اقتصاد سلامت و معاون آموزشی دانشگاه علوم پزشکی گناباد |
|
|
چکیده: (69 مشاهده) |
امروزه نظام‌های سلامت با افزایش اساسی در تعداد، پیچیدگی‌ها و مخارج خدمات آزمایشگاهی مواجه هستند. این افزایش، دغدغه‌های مهمی را در زمینه، خطاهای تشخیصی، تأمین مالی و ارائه خدمات هزینه -اثربخش برای نظام سلامت ایجاد کرده است. همچنین نابرابری در توزیع ارائه کنندگان و نیروی‌های متخصص خدمات آزمایشگاهی به ویژه در مناطق محروم و کمتر برخوردار نیز به عنوان یک چالش جدی وجود دارد. همچنین علی رغم سرمایه گذاری‌های کلان نظام‌های سلامت برای تربیت نیروی انسانی مورد نیاز در حوزه آزمایشگاه‌های تشخیص پزشکی کشور در دیسیپلین‌های مختلف تحصیلی در مقاطع تخصصی در طول سه دهه گذشته پس از توقف دوره دکترای حرفه‌ای علوم آزمایشگاهی، متاسفانه هنوز نیاز به مسئول فنی واجد صلاحیت جهت تصدی فنی آزمایشگاه‌های پزشکی در بخش دولتی و خصوصی، به ویژه در مناطق کم برخوردار و محروم مرتفع نشده و بسیاری از آزمایشگاه‌های بیمارستان‌ها و مراکز بهداشت حتی در مراکز استان‌ها و شهرستان‌ها، فاقد مسئول فنی هستند. براساس تجارب سایر کشورها و همچنین صاحب نظران نظام سلامت، استقرار برنامه آموزشی دکتری حرفه‌ای علوم آزمایشگاهی بالینی (مقطع عمومی) می‌تواند راهبردی مناسب برای ارائه خدمات هزینه-اثربخش و قابل دسترس و کاهش نابرابری‌ها در عرضه ارائه خدمات آزمایشگاهی بالینی باشد.
در ایران، در سال 1361 طرح کلی آموزش علوم آزمایشگاهی در مقطع دکتری حرفه‌ای ارائه و در سال 1363 برای اجرا ابلاغ گردید که اجرای آن منافع و مطلوبیت‌های فراوانی به همراه داشت. اما این برنامه در سال1370 متوقف گردید. با توجه به پیچیدگی و گستردگی عوامل خطر سلامت کشور و نیاز روز افزون به خدمات آزمایشگاهی بالینی برای کمک به پیشگیری، تشخیص و درمان انواع بیماری‌ها و غربالگری انواع عوامل خطر ایجاد کننده ناتوانی‌ها در کشور و همچنین برنامه جامع عدالت، تعالی و بهره وری در آموزش علوم پزشکی کشور، استقرار دوره دکتری حرفه‌ای علوم آزمایشگاهی بالینی را بیش از پیش ضروری نموده است. دکتری حرفه‌ای علوم آزمایشگاهی بالینی در سایر کشورها مانند ایالات متحده نیز استقرار یافته، اعتبار بخشی و مورد ارزیابی قرار گرفته است. مرور متون حاکی از فواید و پیامدهای مثبت بلند مدت استقرار این دوره بر کیفیت خدمات و کاهش هزینه‌های نظام سلامت می‌باشد. در این گزارش استقرار این دوره از ابعاد مختلف: اقتصاد آموزش، عدالت در سلامت و ارتقای کیفیت خدمات آزمایشگاهی مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته است. براساس تحلیل حداقل سازی هزینه، تربیت نیروی انسانی دارای صلاحیت پذیرش مسئول فنی قانونی برای آزمایشگاه‌ها از مسیرهای رایج فعلی، یعنی ازطریق دوره دکتری PhD، دکتری تخصصی بالینی و یا فلوشیپ، حدود 2 برابر دوره دکتری حرفه‌ای علوم آزمایشگاهی (در مقطع عمومی) برای آموزش عالی سلامت هزینه دارد. به عبارت دیگر، استفاده از دانش آموختگان دوره دکتری حرفه‌ای علوم آزمایشگاهی بالینی برای مسئولیت فنی آزمایشگاه‌ها، علاوه بر صرفه جویی زمانی در برنامه‌های تربیت نیروی انسانی، باعث صرفه جویی مالی تا 50% منابع و بودجه‌های آموزش عالی سلامت کشور خواهد بود.
استقرار دکتری عمومی (حرفه‌ای) علوم آزمایشگاهی در نظام سلامت ایران، باعث صرفه جویی در هزینه‌های آموزش عالی سلامت کشور، تأمین نیروی انسانی حرفه‌ای برای گستره وسیع خدمات آزمایشگاهی کشور از جمله تأمین نیروی انسانی دارای صلاحیت پذیرش مسئول فنی قانونی برای آزمایشگاه‌های دولتی و غیر دولتی، توزیع متوازن ارائه کنندگان خدمات آزمایشگاهی بالینی و ایجاد فرصت‌های تعالی حرفه‌ای برای دانشجویان و نخبگان حوزه علوم آزمایشگاهی کشور خواهد شد. اشتغال دانش آموختگان این دوره، فرصت بهره مندی از فعالیت‌های تمام وقت و به هنگام نیروی انسانی حرفه‌ای آزمایشگاهی بالینی، خدمات تشخیصی دقیق، خدمات مشاوره مرتبط با تجویز و تفسیر تست‌ها برای سایر متخصصان، کاهش خطاهای تشخیصی و کاهش خدمات غیر ضروری را به همراه خواهد داشت. طراحی و تصویب برنامه آموزشی دکتری حرفه‌ای علوم آزمایشگاهی بالینی، به همراه تعیین استانداردهای اعتبار بخشی برنامه‌ای و تدوین سند توانمندی‌های بالقوه دانش آموختگان دوره دکتری حرفه‌ای علوم آزمایشگاهی از مهم‌ترین برنامه‌های جاری برای استقرار اثربخش این دوره در نظام سلامت ایران خواهد بود. |
|
| واژه‌های کلیدی: دکتری حرفه‌ای علوم آزمایشگاهی بالینی، اقتصاد آموزش، عدالت در سلامت، ارتقای کیفیت خدمات آزمایشگاهی |
|
|
متن کامل [PDF 1017 kb]
(47 دریافت)
|
نوع مطالعه: مروری |
موضوع مقاله:
علوم آزمایشگاهی
دریافت: 1403/7/2 | پذیرش: 1403/7/3 | انتشار: 1403/7/3
|
|
|
|
|
|
